Mjammie, vezelrepen ontrafeld

Een aantal jaren geleden trof je mij nog weleens in een natuurwinkel aan. Ik raakte dan heel enthousiast van alle producten die gezond lijken. En ze zijn super lekker. Al snel een excuus om toch die ene reep in het mandje te gooien? In de 'standaard' supermarkt liggen nu steeds meer 'healthy' repen. Je denkt wellicht, 'kom, dan neem ik dat gewoon lekker'. Ai, valt dat even tegen. Als er geen 'normale' suiker in zit, en wel bijvoorbeeld agavesiroop of honing, dan zijn dat ook gewoon suikers. Wellicht met een ietsiepietsie meer voedingswaarde. Wil je gewicht minderen, sla ook dat soort zaken over. Of geniet een keer met iets waar jij van uit je dak gaat. In het NRC van 3 april 2019 staat dit artikel, geschreven door Martine Kamsma. Voor het geval je jouw credits hebt verbruikt, volgt hier de tekst. Je kunt natuurlijk ook gewoon lid worden van de NRC:)!

Vezels zijn gezond. Dat was al bekend, maar hóé gezond, dat wordt steeds duidelijker. Wie dagelijks meer dan 25 gram vezels eet, verlaagt de kans op een beroerte en diabetes type 2 met 15 tot 30 procent, vergeleken met mensen die minder dan 10 gram vezels per dag eten. Het advies is zelfs om 30 à 40 gram vezels per dag te eten. Dat is flink doorkauwen: in een snee volkorenbrood zit 2,3 gram, een appel bevat 2,7 gram. Nederlanders komen gemiddeld niet verder dan 20 gram vezels per dag. Noot Jessica: waarom veel vezels nodig? Je wilt makkelijk naar de wc kunnen gaan.

In NRC werd onlangs de komst van hippe vezelwinkeltjes voorspeld. In de supermarkt is al te zien hoe fabrikanten op de vezelgolf zitten: in het schap met tussendoortjes nemen de vezelrijke repen steeds meer ruimte in. Ooit zag een Balisto er, naast Mars en Snickers, al vrij gezond uit. Maar die kan niet tippen aan de beloftevolle repen van nu: boordevol noten, granen, proteïne (eiwit). En vezels dus. Rijk aan vezels! Bron van vezels!

Maar zijn vezelrepen een verantwoord tussendoortje? Waar moet je op letten? En wat zit er eigenlijk in? Aan de voorkant van die verantwoord uitziende verpakkingen kun je het niet afleiden. Een halve appel, zoals op het doosje van de Jumbo-repen staat? Verse sinaasappel in de Sultana-reep? Havermout en hazelnoot? Het lijkt in elk geval gezond.

„Mensen weten dat ze meer vezels moeten eten maar ze weten soms niet hoe. Dat maakt deze repen zo aantrekkelijk”, zegt Vera Wisse, sportdiëtist. „Het is makkelijker om een reep naar binnen te werken dan om een bordje havermout klaar te maken. Maar gezond zijn die repen niet.”

Niet in de Schijf van Vijf

Ook het Voedingscentrum zegt: zelfs een reep die beter scoort dan andere „past niet in een gezond voedingspatroon”. Zie het als een stukje taart, een glas cola, een croissant: die staan ook niet in de Schijf van Vijf. Daar zou je er per week niet meer dan drie van moeten eten.

Dat klinkt wel heel streng. Maar als je de etiketten leest begrijp je waarom. Soms zit er veel vet in – meestal meer dan 10 gram per 100 gram, in een Calvé pindakaasreep zelfs 34 gram (per 100 gram). En bijna altijd bevatten ze veel suiker: 37 per 100 gram in Just Good Sultana, 26 gram in de Snelle Jelle Rogge Kracht van Peijnenburg. Nu is dat per reep weliswaar minder, maar dat geldt dus óók voor de vezels waar je die reep voor kocht.

Rijk aan vezels mag er alleen op staan als er minimaal 6 gram vezels per 100 gram in zit. En zo zit er in een Liga Haverreep van 21 gram nog geen anderhalve gram vezels. ‘Bron van vezels’ betekent al helemaal niets, dat mag al op de verpakking staan bij 3 (van de 100) gram. Een Good Morning Sultana ‘havermoutstick’ presenteert zichzelf als een prima ontbijtvervanger, maar in één zo’n reep zit maar 1,8 gram vezels. „Die vezels zijn dus helemaal niet belangrijk, als je ziet hoeveel suiker en vet erin zit”, zegt Wisse.

Je kunt beter twee volkorenboterhammen met mager beleg nemen

Vera Wisse, sportdiëtist Noot Jessica: sla vooral ook je slag met lekkere maaltijden boordevol op smaak gebrachte groenten

Op de ingrediëntenlijst probeert suiker zich bovendien vaak te verstoppen: melasse, dadel, rozijn, honing: ze lijken onschuldig, maar ze leveren allemaal keihard suikers. De aanbeveling ‘zonder toegevoegde suikers’ kun je zien als een extra aansporing om naar het kopje ‘koolhydraten (waarvan suikers)’ te kijken. En dan valt op: of het nu 10 of 37 gram is, er is geen reep zonder suiker.

Om het ingewikkeld te maken: sommige vezels smaken zoet en worden als zoetstof gebruikt. Dat is de oligofructose of -sacharide die je vaak in vezelrepen ziet. Meestal tellen ze niet mee als suikers, omdat ze nauwelijks energie leveren.

Goed bezig

Ingrediënten zijn één ding, ook het uiterlijk van de verpakking, in het geelbruin van een graanveld, kan de indruk wekken dat je goed bezig bent – de repen van Bolletje heten zelfs ‘Goed Bezig’. Nu moet gezegd dat Bolletje minder slecht scoort dan andere vezelrepen, ze bevatten minder kilocalorieën, suiker en vet dan de concurrenten. Maar goed bezig? „Dan kun je beter twee volkorenboterhammen met mager beleg nemen”, zegt Wisse.

De sinaasappelschijf op Sultana’s Just Good zou je zelfs misleidend kunnen noemen: de enige sinaasappel die erin zit, komt van natuurlijk sinaasappelaroma – daar zitten helemaal geen voedingsstoffen in.

Vezels zijn vezels. Of ze nu in havermout of in Oerrrkoek zitten. En toch heb je meer aan vezels uit een appel, een handje noten of een bordje zilvervliesrijst. „Die leveren nog allerlei andere gezondheidsvoordelen op”, zegt de woordvoerder van het Voedingscentrum. „Zoals het verminderen van het risico op hart- en vaatziekten, diabetes en bepaalde soorten kanker. Dat is niet aangetoond voor dit soort repen.” Het gaat dus niet om de afzonderlijke voedingsstoffen, maar om het product als geheel.

En zo wordt het toch weer een saai verhaal: eet de aanbevolen hoeveelheden groente, fruit, noten, peulvruchten en volkorenproducten. Voor dat laatste zijn nu al overal leuke winkeltjes te vinden – bakkers heten ze. Hip zijn ze lang niet altijd. Maar als de hype is overgewaaid kun je hier, heel retro, nog gewoon een halfje volkoren kopen.

WAT ZIJN VEZELS?

Voedingsvezels komen uit planten, specifiek: uit de celwand van planten. Het is de verzamelnaam van niet-verteerbare koolhydraten. Ze verzadigen, houden vocht vast en je poept ze zo weer uit.

Er zijn ook vezels die door bacteriën worden afgebrokenin de dikke darm. Die fermenteerbare vezels zijn voeding voor een gezonde darmflora en helpen het immuunsysteem.

Vezels zitten in haver, gerst en fruit. De Maag Lever Darm Stichting heeft een vezelmeter die toont waar veel vezels in zitten. Credits: NRC, Martine Kamsma, "Zo gezond zijn die vezelrepen nu ook weer niet", 4 april 2019 Foto: Pixabay Abonneren op het NRC